Taga Mindorong wika.

Mga matalinhagang salita mula sa Occidental Mindoro.

A

atid  - kapatid
asbuk – hambog / mayabang (arrogant) 

asbok  -   todo / sagad  ex. asbok ang tawanan, asbok ang kwentuhan, asbok ang usok (extreme, soundly)

arimuhanan - hinayang na matapon lang / 

amusin – madungis / madumi (dirty)

aninaw – nasilip / nasilayan (glimpse) 

amő  – ungoy (monkey)

ahing - aking (mine)

asinta  - sipatin (sight, aimed)
alikungkung - hubog na patupi o medyo naka patungo (shaped downward) 

arumpi – umusad, sumulong
atig - aya

ayamin - angkinin

ay-a-wan – hindi ko alam  

ay-sya-ka-na  -  ay lagot ka
aluhipa / alupihan -  centipede (impostor na uod na maraming paa)
alibutdan - hilaw na kanin (at marami pang hilaw)

anday-bini  - paroo't parito (come and go) 

asud-asud  - sunud-sunod (in file)

ay kulang - parang sira (pagpapahayag, expression in english)
ay pa – ay naku, ay siya ((pagpapahayag damdamin, expression in english)

ay siya na iyan - ay okay na yan (meaning enough already)
asbaran – dadagukan / babalugbugan
amungal - kahit puno ng pagkain ang bibig daldal parin ng daldal.
alamusa – pinaikling alam-mo-sa  (hal.  alamusamin daming magaganda)

alampay - balabal

asiwa  - naiilang (aloof)
aburido - problemado
asnan - lagyan ng asin

agipo - baga
apay - parang.  (hal.: Apay ka naman Tanga!)

apiki - masikip 

B

balibag – ihagis ng pasalya (throw in force)

bahit / bahing ga – bakit ba (why)

bahugin  - pagsamahin / pagsama samahin / bastusin (combine / combine together / act indecently)

bakli  - nabali / naputol  / bakla (broken / cut / gay)

balangkawitan  - sabitan / hugis sampalok / kawit ng tuka

balangkawitan  - manibalang  / alanganin ang pagkahinog (near in a state of ripe)

balingkinitan -  katamtaman na panganagtawan (slim)

balikungkung – baluktot (bent)

balinghoy  - kamoteng kahoy (cassava)

balintung - baliktad bumalintung-pabaliktad ibalintung-ibaliktad, natumba

balinuknuk  - nadiinan / napukpuk / napilay  / balinuknuk – payuko / pakuba  / nabali 

balisandu – di mapakali (restless, uneasy)

bambanin – kargahin / pasanin (hold / carry)
banggerahan  - lababo / lugar na hugasan ng plato

bang-i  - mabaho

bangkaak  - bukaka / maraming dala / nakasalampak ng upo / Bangka sa usapan.

banil - libag

bantilawan - alibutdan ang sinaing mo...di ayos ang luto

banting – banat / banatin (stretched)

biklarin / biklatin – ibuka / ibukas (make it open)

biktal - pigtas o naputol / nabali (broke, cut)

bauy - sumbat (guilt)

bay-a-wang  - baywang (waist)

bingkung  - baluktot (bent, twisted)

bisaklat  - nakabukaka (outstretched)

bug-al –sukaban / matakaw (greedy)

bak-ungan - hampasin ng kahoy (karaniwang dospordos)
balugbog - likurang bahagi ng kataw-an
batang - lagayan ng tuba 

bidi  -  buhul- buhol na ang dila (tongue twisted)
banbanin -sunsunin
balikyad  - tapilok

buyong  – kuyog

butsog – mataba / mabilog

bilot - maliit na baboy

bulaw – anak ng baboy (son of a pig) 

bagutbot  o bayutbot – iba’t-ibang  mga gamit 

buligligin – guluhin (flurry)
bislad - daing o biniyak na isda kadalasan tinuyo sa araw (dried fish cut in middle)
bungisngis – tawa (laugh)
bulaan - sinungaling (liar)
bangilngilan -  nag uusap nang pasigaw ' o mang iingay mag usap'
bambanin - yung ginagawang pangbigkis ng punla ng palay

bahugin - pagkain ng baboy

balintung - gumulong gulong

baltikin – sumpungin 

balatong – monggo / butil (beans)

balinguynguy o balingoyngoy  - dumudugo ang ilong

bulagsak – burara  / hindi maingat

bahaw – kaning lamig
bangkwang / bangkuwang  - bag na yari sa buli
barimbaw - nagtihaya, nagtaob, nagtambubok
baysak – basang basa
bugalwak – umaagos / umaapaw

busal  / busil – katawan ng bunga ng mais (corncob) pasak sa bibig (gag)
bulaan - sinungaling
baltik – sumpong

bastiyan -  lintik [kailangan ng sanggunian]

buldiyak / buldyak - upak

barang - kulam

bakling – bakla / bading

betlog - itlog

biyabit - dala-dala   (hal.  ayaw kung lumabas ng maraming biyabit)

busangot - nakasimangot

batugan - tamad

burabos - dumi na namamasa

barik – inum

barikero  -  maglalasing

bansot  – maliit / mababa

basal - batuhin

basalin - batuhin

belat - buti nga,

bang-aw - gago,

bungal – bungi / kulang ang ngipin

bano – di marunong

buang - sira ulo

bistrag - sira or nasira

bugalwak - malakas na pag bula or malakas na pag labas o pag agos
baligway  - malaking susu (big snail, a mollusk)
bang -aw – sira-tuktok (ulo) tanga / bobo

butsog - mataba

bagulan - matigas ulo

bisay’og - bisaya

bambu - palo

babambuhin - papaluin

bundat - busog

bukitkitin - kalikutin
buyangyang – nakabilad / nakabuka

bisaklat - pabukakang bagsak!

bahin - bakit (why)

basal - tapon

bukaka - naka buka dalawang hita

busangol - mas malala pa sa busangot

bulastog - tamad

bugnot – inis

bungkal – dukal / linangin

bulastog - madumi

bulastog - walanghiya

burabos - taeng basa!
buraot – panggulo
bingalot – bingi / mahina ang pandinig

K

kuting - maliit na pusa
karit  – gamit na panguha ng niyog sa taas ng puno

kasagaran  – katamtaman o tama lang
kasilyas  – kubeta
kaskas – mabilis ang takbo (paspas)
katang  – alimango
kayakas  – natuyong palapa, ginagamit na panggatong
kayas  – gawing pantay
kayumad  – lisa o anak ng lisa
kibal  – sitaw, isang uri ng gulay
kiriwi – tag-hirap
kabog / kabag – malaking paniki (may bilis at diin ang bigkas)
kitse– tansan o takip ng bote o ‘soft drink’
kustal – malaking sako na yari sa lokal na material
kupal – mayabang / hambog
kinuyog – pinagkaguluhan / pinagtulungan
kakasura - kakainis
kutkot - paunti unting kuha o patagong likot ng kamay

kuyog - sama samang maramihan

kuyakoy - paggalaw ng paa ng labas pasok

kurimaw - mapang asar

kulibaw -  di tumupad sa usapan

kalkal - nangangati rin

kumpol kumpol - sama sama na pulo pulo (tumpok tumpok)

kara – landi (mabilis ang pagsasalita)

kubaye - babae

kulaki  - lalaki

kumakalam – kumukulo ang tiyan o nagugutom
kandi – naglalandi
kupalpal - marami
kiriray - kara / malandi

kawatan - magnanakaw

kinurit - kinurot

kirara - maitim

kilatis / kilatisin - suriin, kilalanin, tingnan

karson  - panluob na suot ng lalaki (underwear)

kum baga - parang

kayat - lapot  / lagkit

kuritas – benda sa sugat na dumidikit (plaster strip)
kalampugan – maingay

kara mo – mukha mo / itsura mo

kaloong - balon o (well of water)
kalahig – panglinis ng bakuran o panghalo ng bilad na palay

kautas – nakakasawa, nakaka-inis

kurdapia – baduy magdamit o nagsuot ng hndi bagay

konyat - kutos

kulontoy - nanlalambot
kalurkey - kaloka

kurbada - paliko

kapon – inalisan ng bayag upang di na makapagpalahi

kapoy - pagod

kurit - kurot

kalinggit - maliit

kuribaw - nagtumbling

karindi - kaasar

kabugnot - kainis

karipas - takbong mabilis

kisaw - galaw

kusmod - simangot

kilawin - kinilaw

kislot - galaw

kelot - kabataan

kuletot - nasa hulihan

kulilat - huli

kalatog pala - ingay

kirat - pikit

kisiw - piglas

kumpay - kaway

kusot - lamas

kumedor - kusina

kutya- alipusta

kubrador - mag weweting

D

dayap  - kalamansi / sinturis
dapitin - sunduin  (ang ibang kahulugan :  "Dapitin mo ang bumba at humagok na naman")
dikdikin - bayuhin

dagukan - batukan

daragan - dabugan

dukwangin - abutin

dasikin - siksikin

dukdukin -pukpukin

dukalin - hukayin or tangalin mula sa ilalim

dayuhin/dayuhi  - puntahan

dambang arok - inabot nang pilit

dakwang  - merong nakahiga lumakad yong isa sa ibaba

dalahira -  madaldal

dalairit - malakas na sigaw o tili

dunggulin - banggain
dukling – duling (cross-eyed)

durik  - luga

dungis - madumi

daiti – dikit / malapit

du-agan- duwag  / hindi makalaban

durikin - lugain

dakma - pagbilis ng pagkuha

dukit – kalkalin / hukayin

durog - isang bagay na naghiwawalay ng maliliit [pabiglang bigkas]

dutdot – turo / pindot gamit ang daliri
duga - daya

E

esmagol / ismagol -  nakaw (smuggle) tsenilas (flip top, slippers)
engok – tanga
engot - tanga
eklat – biro (joke)

G

guya - maliit na kalabaw (small carabao)

gulagura o gudgura  -  hilahin (full)
gayut – makunat  / matanda (tensile / old)
galbok – pinaikling alikabok  (short for dust)
gay-on – ganon
gutim - itim

guraguranit - gulo gulo / punit-punit
gunggong - bobo / tanga

garalgal - magulong pakinggan

galgal  - sira [hipa-hipa]

guyam -l anggam

gamas - bunutin ang damo

gitla - gulat

guyod - pagsugod o pagpunta ng maramihang bilang

H
halukipkip  – kamay at braso sa dibdib

haliparot – malanding babae (flirt)
hidhiran – sawsawan
halhal – hingal / hingasing 

hada – nakaharang
hada-hada – mahilig sumali sa usapan ng iba.
hiyaw - sigaw
hitik – kumpol-kumpol  o madami  (hal. aba! hitik ang bunga ng punong duhat)
hagibis - malakas na pag sugod

haypor - tabatsoy

hulas / hulaw - himasmas

hangus - nagmamadali  / pagmamadali
hitad - babae kiri / malandi
hayumahin - gawin ang lambat / ayusin ang butas na nasira sa lambat.

himod / himudin / himurin – dilaan

hampok / halpok - bilasa
hunta  - daldal

hubare – hubaran / maghubad

I
ingudngud – isubsob ang mukha

iyo’t – iyon at
inuurirat –  hinahalungkat / tinatanong pa ang nakaraan
ilalabon - ilalaga
iga - tuyo
istariray –  maarte / papansin

iga - tuyo
isang damakmak - isang tambak / sobrang dami
ingiw - pusa

itak  -  gulok

iktad – pitlag, gumalaw ng bigla

ismid – irap / isnab 

isod – usod /  tumabi ng bahagya /

iswad – naka umbok ang puwet.

ipot - tae ng manok

imba - ingkong – impo

indayog  - indak

istante - patungan

isputing  - naka bihis / pormado

inako naman - hay nako

inako – inangkin

intrimitido – pakialamero / nanghihimasok sa usapan ng iba

ilukluk - ilagay

intra - sali

idibol - mantika

L
laang  – ikli sa 'lamang'

lagutok  – tunog ng butong pinaputok
langgas  – paghugas sa sugat

lamutog – tamad
lumaog - umalis na
latiti  - nag kalat na ng tubig o likido na kumalat.
lubo – butas sa lupa na malalim (pothole )
lukarit / lokarit - baliw or may sayad

lukan – maliit na kabibe ( a bivalve mullusk)
lakul - mangyan
lamlam - kalat
lapang  - kain

lusbot - nahulog sa butas

M

mawagtik  -  mawala
matabsing – maalat-alat, lasa karaniwan ng tubig galing tubigan o tabing dagat
makarhat - mapakla
maglandi – maglaro, ng tubig (kadalasan)
mahuna -  marupok,hindi matibay
mabu’ay – hindi matatag (not steady)
maunsing - maliit (small)
mu-al – puno ang bibig (mouth is full)
mangul - tanga
matin-is / matinis – mataas na boses o tunog na pino

mayanig – tamad
mamamahaw – kakain ng kaning lamig
mangol  - ngongo
magalbok - maalikabok
mangyot -mangyan
mag ubo – nagtatanim ng palay (planting rice)
muling  - tanga, (hal.: Mangka-muling nyan!) (as in fool or crazy)
madiparo - malaman [kailangan ng sanggunian]
magparikit – gumawa ng apoy

magtambon – mag-ihaw
maparini - pupunta

mustra - pagpapakita ng galaw
mandin  - yon nga / ganon na nga (expression)
mandu / manduhan – utos / utusan

ma-ango - mabaho

mintis   sablay / di naka soot

marisi  -  buti nga

makarat - magaspang

manunulsi  - mananahi

munti - maliit

mulaga - laging nkabantay.

malinggit - maliit

masangsang - mabaho

masalimuot - magulo

masalsal - bwisit

maduga - madaya... 

N

nabubo - natapon

na-ugtol - naputol
napigtal  – naputol
nakakauta – nakakasawa
nakakasura - nakakainis
nangangatitang  - namamayat
nakatalungko - nakapangalumbaba / nakahawak ang kamay sa ilalim ng baba
nag barimbaw - nagtaob or nahulog nang hindi maganda bagsak
nilabon - nilaga
nakabagat  - nakatala / nakasulat  / nakalista
nagtitiklay - naglalakad ng pabalik balik
naka ung ung - malapitang nakasilip
nana - lola

nangupit - nang umit

nag-siga - nag silab / nag-sunog ng basura!

nangunyapit -  bumitin

napagtanto - naisip

nangawit - nangalay

naunsyami  - nabigo / napurnada
nenok - nakaw

nenenok – ninakaw

Ng
ngalot – ngatngat

ngal-ngal – iyak ng iyak
ngata ng ngata - salita ng salita / kain ng kain
ngawa - daldal

ngarag - pangit

ngani – ikaw na

ngiwi - ngibit

O
Oksi  - pinaikling Occidental
orit  - pahinga na sa pagtatrabaho
ombok – bukol

P

palahaw – iyak na malakas

panangis – umiiyak

pasulbot  - saging na minatamis
palas – matakaw sa pagkain
punga / ponga - tanga
pumanhik - umakyat
pumanaog - bumaba
pandaw / pinandaw - pagkuha, pag ahon

pamamante / pamamanti - paraan ng paghuli ng isda gamit ang lambat (pante/panti)

pang-al – kagat-kagat / nakasubo
payapay - kaway

pusngat - puslit
pa kending-kinding - pakimbot-kimbot! ang bewang niya

pintog - tabatsoy / mataba 

panglaw - lungkot

pagerper - babaeng mababa ang lipad, nagbebenta ng aliw, bayaran

pahagingan -  daplisan
pinungka  -  sinundot sa puwet

pang-al  - kagat kagat

poknat -  anit o kalbong bahagi sa ulo [peklat o marka sa ulo]

pasaring - pahapyaw

punggok – pandak /maiksi / mababa

palawig - pahaba
pandit - kiri, malandi.

purbahan – subukan

pisak – naiipit

pisat - durog

pingot  / pengot  -  kurot  sa tenga / pilipitin ang tenga.

pendoy - tapos na kapag naghoholens

punka - susumpitin ng dalawang hintuturo sa butas ng pwet
pisit  - tiris

palitaw dila - dila

pakombo -  bukayo

palarosdos - bilo-bilo

pala-pala – pansamatalang lilim kapag may kasalan na kadalasan ay yari sa kawayan na sala-salabid o nilala/hinabi. (tuklong o engramada)

pilat - peklat

patuka - pakain sa manok

piring - nakatakip ang mata

pulandit - bumuga

pingkaw - bali ang braso

paling - di nakagitna / nakalihis

plakda – bumagsak

pango – sarat ang ilong

panot – walang buhok

punggok – unano / mababa

pangalot - pangnguya

punit - sira

pisak - pisa

pilipit – baluktok / liko liko

pitpit  - papaluin

pande-pande - makara o magaslaw na babae

pautot - pauso

pahapyaw - padaplis

pasinghot - paamuy

pasuroy suroy - lakad na walang direksyon / lasing na pa ekis ekis ang lakad

pang’us – pagkagat /  ngatngat (way of eating)

pagaspas - takbong matulin

parati - lagi na lang

palapot - palaman sa tinapay na gawa sa gatas ng kalabaw

pasandal - sayawan (sa mayuhan)

pampam – babaeng bayaran / pino ng konte sa pagerper / beginner ika nga at kapag nasanay na yon pagerper -  tawag sa babaeng mababa ang lipad

pulangga – malalaking uri ng ibong Purak-purak

punay – ligaw ng uri ng kalapati kauri ng "bleeding heart" at balud.

pusod – paraan ng pagtali ng buhok

putay / puday – kasarian ng babae

puslit - takas

pulandit - bugulwak

pigtal -naputol

pisil - kurot

pilantod - pilay

pinaw - pagtuyo o pagpiga ng damit

panaw – nawala / namatay

pingot - kurot sa tenga

punggok – pandak / mababa

panaghoy - umiiyak ng matagal/ngluluksa

pintas - mapagpuna

pinais – puno / uri ng luto sa isda (binalot sa dahon ng saging)

pisat – nadurog / napisa

purdoy – naubos ang pera

piranggot—katiting

plakda — bisaklat

pulas—nabigla

pilas —piraso

pitas -kuha ng tangkay / kumuha ng bunga

pilat—peklat

piling - tumpok ng saging

pilik - buhok ng sa ibabaw ng mata

pingot – kurot na papilipit sa tenga

pingas - basag ng plato / nabasag ang bahagi

pangat - uri ng luto sa isda

pa'so –  lagayan ng tanim

paumbo – minatamis na yari sa asukal

pantog —panubigan

polyo - pilay

playa – wala sa oras

patas – pantay

pulbos - powder

pugak – tunog na di pantay pantay

pulgas - kuto ng aso

putak - salita ng salita ng walang kapararakan / huni ng inahing manok.

putal - labis sa sukli

panglot - pangho / panghi

palikpik - balat ng isda

pisik - buhusan ng konteng tubig / galaw ng isda

pitis - masikip

padahak - pauso

padali - sinabi

panangis - iyak

pananghoy – iyak na malakas

paragos – karosa / sasakyan na hihihila ng kalabaw.

paos -la boses

piglas - umalma

pugsak – de sabog na baril

pugakang – de sabog na sariling gawa

pigi - gilid ng pwet

palusot - paraan para di mabuko

pusngat - patalsik na buga ng kahit anong likido

paulot – mautik / paumpisa

pulas - natauhan / umalis

pulaera - pintasera

pulasisi - maduming tubig sa kalye

pulutong - grupo grupo

purontong - salawal / short na mahaba alanganinng pantalon

puknat - humpay

pakay - hanap

pundilyo - ilalim ng short

pulandit - talsik
pupuyangitin - pagkakaguluhan

R
rindi / rindido  - punong-puno / di matagalan (hal. : sobrang ingay mo rindi na ko sayo)
rat-rat – punit

raganat - ingay ng putok ng baril na di hangin na walang "silencer" sa gubat.

S

sampikol - sampal

sugsugin - hanapin

sibata  -  sibatin
sulbot  - ibaun
sakol  – pag kain na ang gamit ay kamay
sapakat – sabwat
silab / silabin  – sindihan o sunugin
sabo – talaga / naman
salansanin – imisin / ayusin
sulapid( sinulapid) - style sa buhok (braid)

salangá  - kahoy na korteng "Y" na gamit sa tirador

salungo [sa-lu-ngo] -  susung dagat na may kalisag (sea urchin)
sipyok  - bototoy o maliit na lukan ( a bivalve mullusk )
said –ubos, wala na  (hal. said na ang bigas)
supsupin - sipsipin

sungalngalin - busalan ang bunganga o lagyan ng bagay sa bunganga (hal. sungalngalin ng tumigil na ang talanding hitad na iyan)
sinugno -  lugaw na malagkit ng may asukal at sinunog na balatong
sutsut - pito / sipol

sakyod - dala daAla

semplang - nalaglag
singhal - sigaw

singhalan – sigawan
salisol  - ligpit

sanaw - nagkalat na tubig o nagbaha. (hal. Ay sya ka na bahin ka ga dyan nga-sanaw!)

sirit – mabilis / matulin
sabad-sabad – pangpagulo / nakikihalo sa usapan ng iba

sabid sabid - buhol buhol
sahod - sweldo

singhal - bulyaw

sikad - sikat

sinag - anino / sikat ng araw

sungki - doble / makapatong na ngipin

singhap - hinga / habol hininga

singhot - paghinga sa ilong / pag-amoy

syanse - sandok

suyod - suklay na may pinong ngipin

senglot - lasing

suklo - bali / nalinsad
sukbit  - isinabit

sunong – pasan sa ulo / nakapatong sa ibabaw ng ulo

sigalot  - di pagkakaunawaan

siklab - umaapoy

singkit  - half-opened eye

supot - di pa tuli

sinop - ayusin

salop - gatangan ng bigas

sakmal - kinagat

sinik - dasik

sukdulan - hangganan

singkad - grabe

simot - ubos

suhi - una paa inilabas

sihi  - shell

said  - ubos

sipat - silip

samot  - sari-sari

salat  - kulang,hirap

sukab – matakaw

sakbit  - dala

sutil - matigas ang ulo

sintas - tali ng sapatos

silid  - ipasok / isuksok

salubsub - natusok

sambot  - salo

sakmal  - kagat

salab - ihaw

salot  - malas

samba - ilaw

sulot  - inagawan ng syota

salok  - kuha ng tubig

sinta  - mahal

sanib  - sinaniban

sagabal - abala

sampid  - dayo

sarat  - pango

sangsang  -  mabahong amoy

sanggano - basagulero

sangag  - niluto sa mantika

sanggi  - nasalang

sangkulong - biglang buhat na parang kinarga

sutsot  - sitsit

saludsod -  nadapa

salong-pwet – silya / upuan

sangkap  - sahog

sigalot  - problema / di pagkakaunawaan

siga  -  matapang

sidhi  -  emosyon

sinto  - sira-ulo

silakbo  – sidhi ng damdamin

sinat  - lagnat

salagubang - bettle

salaginto  - bettle

syukla  - bakla

sayad  - lapat sa lupa / maaari ding siraulo o may problema sa pag-iisip

singhal  - bulyaw

singa  - ilabas ang sipon

sungid  - masungid

sukot - mahiyain

sakmal  / sakmalin - kagatin

sakul - subo na kamay ang gamit

sukal - malago

sinat - lagnat

samyo - amoy

salipadpad – tumatakbo ng matulin

sangkatirba - madami

sungalngalin - tapik sa nguso,suntok sa nguso... basta sa nguso ang tama..

sampilungin - batukan / hampasin sa mukha o ulo 

suguin - utusan

sargo - sabog

supilin - disiplinahin / pigilan

suplahin - barahin

samyuin - amuyin

samsamin - kunin lahat

sapakin -suntukin

saklay - para sa pilay

sungaban – kunin ng mabilis

T

taribokbok – nadulas

tukil  - maliit na lagayan ng tuba
timbalong - tumba

tagulabay - pantal na namang dami kung lumabas
tun-og  –  alinsangan (humidity) lalo na pagmagabi na
taklis - sukbit / dala

tubal / lamog  - maruming damit

taling  – nunal

tanghod - nakatunganga
timbalag - wala sa tono (desintunado)
tigmaok - patay
tapik - kalabit

tapikin – kalabitin
tikwas – naka-angat / pahaba (hal.: tikwas naman ang nguso sa inis)
tingalay – nakatunganga / nakatanga

tampalasan – suwail / bastos

tiplag - bigalang kilos ' o pagkagulat
tumbong – puwet

tinumbong  - sinundot sa pwet
tuwid - tuyag

tirik - deritso

tuad - yuko

tsugi  - patay

tepok - patay

tatay  – Itay

til-i -taas boses

tamilmil - tamlay

tupada - sabong

tungayaw - nagmumura

tupakin - pabago bago ng mood

tiklis-tiklis - bayong bayong

tunganga - tulala

talandi  - makiri / malandi

tilamsik - ampiyas / talsik ng tubig

tililing - may sayad

talak na talak - dada ng dada / salita ng salita

tingkayad - lakad na daliri sa paa lang ang nakasayad

timang - tanga

timawa - patay gutom

timbuwang - bagsak

tongek - tanga

ulig - bingi

tampisak - naglalandi

timbalong - tumaob / bumaliktad

tibagin - buwagin

tuso - sakim

tampisaw - magbasa

tamulmol - utlaw ang bunganga

tinis - liit ng boses

tamilmil - tahimik

talok – pagtatanim ng palay / sakahan

tingkayad - posisyon ng paa

tikom - sarado 

talsik - talon

talak - ngawa ng ngawa

tilaok - huni ng manok sa madaling-araw

tipanan -  tagpuan

tabak - gulok

tambok -  matambok

tanghod - nakatanaw

tungaw -  engot

talipandas - pagerper

talandi - garutay

talsik - sabog

takwil - sumpa

todas - patay

taluyot - sa bulaklak

tuyot - matanda

talikdan - talikuran

takda - nakalaang oras

telon - kurtina

tulis - lalab

tingi - karampot

talim - talab

taksil -  salawahan / maraming minamahal

tilad - parte

tarak - saksak

tilas - uod

timang - tanga

tunggali - kaaway

tinga - dumi sa ipen na sumingit

tsibog - pagkain

tumal - mahina

tilamsik - natapunan'

tarik - taas

tuldik - palatandaan

U

u-ok  -  uod sa niyog [mestisahin : sabi ni Gracee Mhell]
utay-utay - unti-unti

utik – utik – unti-unti din
uyamot / yamot - inis

usbaw - gago

ulikba – maitim
urongin – ligpitin / alisin (hal. : urongin na ang sinampay at ayan na ang subasko)
ulbo – kulungan ng baboy (pigpen)
urong sulong - atras abante

umutlaw – lumitaw

ulingaw—tanga
ungas - tanga

unsiyami – naudlot / di natuloy

ungos - una

udlot - di natuloy

umbagin - sinuntok

upakan – saktan / suntukin

ulupong - ahas

uriratin - alamin

ung - ungan ng ung- ungan - tumpukan ng daldalan

umid - di makasalita natameme ng ilang sandali

W
walay - mag sarili / maaari ng ihiwalay (hal. walay na ang  tuta o  walay na ang sisiw)
wasiwas - ihampas

wisik - tilamsik ng tubig

wasak - sira

warat -napunit?

wili - napasarap

walay - napalayo

wangis - kamukha

walastik - expression ng matatanda

walanjo  - expression ng matatanda

wapakels - expression ng mga kabataan

wanit  -  goma ng bombang poso

waldas - magastos ng walang kawawaan

Y

yumapos - yumakap
yurak - pagtapak sa katauhan ng isang nilalang

yae - hayaan na

(kung meron po kayong alam na wala pa sa nasabing talaan, maaari po bang inyong ibahagi sa amin ang inyong kaalaman.  Maraming salamat po!)

Maraming salamat po sa mga nabigay ng kanilang mga kaalaman mula grupo ng Taga Occidental Mindoro Ka  Kapag... (TOMIKAKA) Cheche Silva Cortuna, Gracee Mhell, Primera Maldita, Froilan Colesio Quilloy, Thelma Velandria Villas, Amandojr Bernardo Villas, Alejane Villegas, Tony Villanueva,  Eimie Tañedo Hedeager,  Beldengey Swinford, Benedict Macaltao, Hilda de Lara, Rowena Tariella, Donna Rosete, Tonyo Amorado, Bernadette Castillo, Ailet Bebe Escultor, Jeff Dela Fuente, Madonna Ortega, Benedict Macaltao, Laarni Ramos-Ellis, Ferlyn De Jesus, Ben Villas Pagaduan, Ferdie Ygar, Raquel Dasinger.